DİYETİSYEN veya BESLENME UZMANI
KİMDİR?
- Hastaların beslenme durumunu değerlendiren ve tedavi edici diyet gereksinimlerini belirleyen
- Toplumda beslenme ve diyet gereksinimlerinin planlanmasını yapan meslek
- Beslenme ve Diyetetik Alanında akredite bir
eğitim programından mezun olmuş ve alanında yeterlik ve kalite sınavlarından geçmiş kişidir.
- Diyetisyen sağlık merkezlerinde sağlık ekibinin bir üyesidir.
WHO- 2010
ISCO
Meslek grubu: Diyetsiyen
ISCO Kodu:2265
Tanım: İnsan sağlığı üzerinde besinler ve beslenmenin etkisini değerlendiren, planlayan ve geliştirme programlarını yerine getiren meslek üyesidir. Diyetsiyenler bireyler ve toplum
içinde beslenme durumunu geliştirmek için araştırma,
ölçümler ve eğitim yapabilirler.
Çalışma alanları: Klinik diyetisyen, Yiyecek Servisi Dyt., Halk Sağlığı Dyt., Sporcu Dyt.
NOT:Bu kategorideki meslek, yüksek öğrenim kurumlarında beslenme ve diyetetik alanında resmi bir eğitimi ve uzman performansını gerektirmektedir.
- İnsan sağlığının korunmasında beslenmenin önemi ilk çağlardan beri bilinen bir
- Ö. 2500 yıllarında Babil’de bulunan taş tabletlerde hastalıklarda beslenmede yapılacak uygulamalar ile ilgili bilgiler bulunmaktadır.
M.Ö 460-377 yıllarında yaşayan ve tıbbın babası olarak bilinen Hipokrat’ın “diyetle tedavi edebileceğiniz hallerde ilaç tavsiye etmeyiniz” dediğini biliyoruz.
“Let food be your medicine,
medicine your food.” Hippocrates
M.Ö 460-377 yıllarında yaşayan ve tıbbın
babası olarak bilinen Hipokrat’ın “diyetle tedavi edebileceğiniz hallerde ilaç tavsiye etmeyiniz” dediğini biliyoruz.
Yine 11. yüzyılda Çin’li bir doktor “hastasını diyetle tedavi eden ilaçla tedavi eden daha üstündür” demiştir.
Pek çok hastalığın gelişiminde ve tedavisinin etkinliğinin arttırılmasında diyetin önemli rolü olduğu pek çok araştırma ile kanıtlanmış durumdadır.
- Ancak diyetler 20. yüzyıl sonuna kadar doktor tarafından belirlenmiş ve diyet hemşireleri aracılığı ile hastaya ulaştırılmaya çalışılmıştır.
- Diyetin bir diyetisyen kontrolünde hazırlanması 1899 yılında gerçekleşmiştir.
- Diyetin doktor ve hemşire dışında bir başka bir sağlık personeli tarafından kontrole alınması gerektiği ilk kez Amerika’da gündeme gelmiştir.
- Amerikan Tıp Derneği 1877 yılında kendisine bağlı bir Diyetetik Komitesi oluşturmuş ve komitenin başına o sıralar bir yemek öğretmeni olarak görev yapan fakat tarifeleri daima besinlerin sağlıkla ilişkilerini göz önüne alarak hazırlatmasıyla ünlü Sarah Tyson Rorer’i getirmişlerdir.
- Mrs Rorer aynı yıl Diyetetik Gazete adı ile bir yayına başlamıştır.
- Gazete çok ilgi görmüş ve kendisine her gün yüzlerce; su şişmanlatır mı, sıcaklarda et mi, sebze mi yemeli gibi sorularla dolu mektuplar gelmeye başlamıştır.
- 1880 de 3 doktor Mrs Rorer’a kurumlarında bir diyet mutfağı açmasını önermişler ve o tarihten sonra hastanelerde diyet mutfağı yaygınlaşmaya başlamıştır.
- Bu gelişmelerden sonra diyet alanında çalışacak kişi
gereksinimi ağırlık kazanmış ve 1899 da DİYETİSYEN adı ile
meslek tanımlanmıştır.
- İlk tanım şöyledir: Diyetisyen, besin ve beslenme konusunda eğitim almış ve tanımlanan diyet tedavisini uygulayabilecek kişidir.
- Beslenme alanındaki gelişmeler bu tarihten sonra hız kazanmıştır.
- Vitaminler diyetisyen tanımının yapılmasından 6 yıl sonra kimyasal olarak tanımlanabilmiştir.
- Daha sonra besinlerin bileşimleri ve besin ögelerinin vücuttaki
fonksiyonları üzerine çalışmalar yoğunlaştırılmıştır.
- Bu durum tıpta tedaviden çok korunmanın önemli olduğu konusundaki görüş ağırlık kazandırmaya başlamış ve koruyucu hekimlik daha da önemli olmuştur.
- Bu durumda diyetetik alanı daha fazla ilgi çekmeye başlamış ve
sadece hastalıkta nasıl bir diyet uygulanacağı değil, sağlığın korunması için neler yenilmesi gerektiği üzerinde çalışmalar yapılmaya ve rehberler oluşturulmaya başlanmıştır.
- Bu arada Tıp Fakültelerinde beslenme dersleri okutulmaya başlanmıştır.
- Amerika’da Tıp Fakültelerinde bu dersi ilk açan yer John Hopkins Üniversitesidir. 1903 de üniversite bünyelerinde 3 aylık diyetetik kursları açılmaya başlanmıştır.
- Bu kurslara kabul edilmek için temel bilimlerden birinden mezun olmak ve
25 yaşın üzerinde olmak koşulu getirilmiştir. Bu kurslardan geçenlere diyetisyen denilmeye başlanmıştır.
- Diyetisyenlerin o tarihlerde bir örgütleri yoktur, fakat 1909 yılında kurulan Ev Ekonomistleri Derneğine üye olarak iletişimlerini sağlamaya çalışmışlardır.
Diyetisyenlik mesleği Birinci Dünya Savaşı sırasında önem kazanmaya başlamıştır.
- DÜNYA SAVAŞI
DİYETİSYEN
- 1917 yılında İngiltere’de 500.000 erkek askere alınmak için sağlık kontrolünden geçirilirken bunların % 41 inde beslenme bozukluğu olduğu saptanmış ve askere alınmaları uygun görülmemiştir.
- ABD’nin savaşa girmesiyle besinleri satın alma, saklama ve servisinde dikkat edilecek noktaları öğretecek, askerlerin besin ihtiyaçlarını ve yemeleri gerekli miktarı tayin edecek, hasta ve yaralıların beslenmesini planlayacak kişi ihtiyacı ortaya çıkıyor, bu amaçla orduya diyetetik formasyonu olan 356 kişi alınıyor.
- O yıl Ev Ekonomistleri Derneği savaş nedeniyle yıllık toplantılarını iptal
- Lenna Cooper ve Lulu Graves isimli iki diyetisyen “şimdi diyetisyenlerin bilgilendirilmeye daha çok ihtiyaçları var” diyerek tüm diyetisyenleri davet ediyor ve bir konferans düzenliyorlar.
- Bu konferansa 98 kişi katılıyor ve toplantıda Diyetisyenler Derneği kurulmasına karar veriliyor ve 1917 de Amerikan Diyetetik Derneği (ADA) adı ile derneklerini
ADA ilk toplantısını 1918 yılında yapıyor ve o yıl ihtiyaç
nedeniyle diyetetik hizmetlerini 4 alana ayırıyorlar.
- TEDAVİCİ DİYETİSYEN
- YÖNETİCİ DİYETİSYEN
- TOPLUM SAĞLIĞI DİYETİSYENİ
- EĞİTİCİ DİYETİSYEN
- Diyetisyenlik eğitimi 1922 de dört yıllık eğitime geçiyor ve dernek 1925 yılında “Journal of American Dietetic Association” adlı bir dergi yayınlamaya başlıyor.
Dernek ilk erkek üyesini 1930 yılında alıyor.
- Sonraki yıllarda çalışma hayatındaki kişilerin sayısının artışı ve kadınların çalışma hayatına başlaması ev dışında yemek yemeyi gündeme getirince yönetici diyetisyen olarak tanımlanan kurum diyetisyenliği ağırlık kazanmaya başlıyor ve yemek servisi veren kurumlar diyetisyen istihdam etmeye başlıyorlar.
1939 da II. Dünya savaşı patlak verince diyetisyenlik yine önem kazanıyor ve orduya 1300 diyetisyen çağrılıyor.
- DÜNYA SAVAŞI
DİYETİSYEN
- 1969’da diyetisyen olarak çalışılabilmesi için RD (registered dietitian) koşulu
- RD olabilmek için formal eğitimden sonra Amerikan Diyetetik Derneği tarafından akredite edilmiş bir kurumda bir yıl stajyer olarak çalışmak
- ADA 1977 yılından itibaren yoğun bir şekilde hizmet içi eğitim seminerleri düzenlemeye başlıyor.
- 1984 de Amerikan Diyetisyenler Derneğinin
51.000 üyesi bulunuyor.
- Bugün bu sayı 000e ulaşmış bulunmaktadır.
| • Daha ve | sonra Amerika’yı diğer ülkeler Diyetetik Dernekleri | izlemeye kurmaya | |||
| başlamışlardır.
• İsveç (1921), |
Danimarka |
(1923), |
Japonya |
||
| (1926, | Kanada | (1933), | İngiltere | (1936), | |
| Hollanda (1941), İsviçre (1942), Yeni Zelanda | |||||
| (1943), | Norveç | (1948), | Fransa | (1954, |
| Avusturya | (1955), | Almanya | (1957), | İrlanda |
(1960) yılında derneklerini kurmuşlardır