Özbek ekmeği, Orta Asya mutfak kültürünün en önemli simgelerinden biridir. Özbekistan’da “non” ya da “lepyoşka” adıyla bilinir ve neredeyse her öğünde sofrada bulunur.
Özellikleri
Yuvarlak ve yassı bir formu vardır.
Genellikle ortası hafif çukur, kenarları ise kabarıktır. Bu şekil, hem pişirme tekniğinden hem de kültürel gelenekten gelir.
Üzeri çoğu zaman susam, çörekotu ya da nigella tohumu ile süslenir.
Özel bir ahşap damga olan “chekich” ile ortasına desen yapılır. Bu damga hem ekmeğin kabarmasını kontrol eder hem de süsleme işlevi görür.
Pişirme Yöntemi
Özbek ekmeği, tandır fırınında pişirilir. Tandırın iç duvarına yapıştırılarak pişirilmesi sayesinde dışı çıtır, içi yumuşak olur.
Hamurunda genellikle un, su, tuz ve maya bulunur. Bazı çeşitlerinde süt, tereyağı veya yoğurt da katılabilir.
Kültürel Önemi
Özbek kültüründe ekmek çok kutsaldır. Yere düşen ekmek öpülüp başa götürülerek saygı gösterilir.
Birine ekmek ikram etmek, dostluğun ve misafirperverliğin göstergesidir.
Ekmek, nikâh ve sözleşmelerde “ahitleşme” aracı olarak da kullanılır. Örneğin, bir anlaşmada taraflar birlikte ekmekten bir parça yiyerek sözlerini pekiştirir.
Özbekistan’ın farklı bölgelerinde Samarkand ekmeği, Buhara ekmeği gibi yerel çeşitleri bulunur. Samarkand ekmeği özellikle ünlüdür; uzun süre bayatlamadan saklanabilir.